ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭼﯿﺴﺖ ؟
CSR ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ وﺳﯿﻊ دارد. ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ،ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋه ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎﯾﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻪ ﺻﻮرت داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ،ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻋﻀﻮ ﻣﺆﺛﺮ و ﻣﻔﯿﺪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ. ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در واﻗﻊ ﯾﮏ ﻧﻮع(ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ )اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی دراز ﻣﺪت ﺟﻬﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ای ﮐﻪ در آن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻻﯾﻪ ﻫﺎی ﻣﯿﺎﻧﯽ و ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎی واﺳﻂ ﺑﯿﻦ ﻓﺮد و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ،ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ را ﯾﮑﯽ از اﺟﺰای ﻣﻬﻢ و ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ﭘﯿﮑﺮه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺸﺮ اﻣﺮوزی ﻣﯽ داﻧﻨﺪ. ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺖ و ﻧﯿﺎز ﺑﺸﺮی در ﺗﮑﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﭘﯿﮑﺮه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺎ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﯾﮏ ﭘﯿﮑﺮه ﻣﺘﻌﺎدل و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺎﻧﯽ ، ﻧﻘﺶ ﻫﺎ و وﻇﺎﯾﻔﯽ ﭼﻨﺪ ﺳﻮﯾﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ. آﻧﻬﺎ ﺿﻤﻦ آﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ و ﺑﻘﺎی ﺧﻮد ﻣﯽ اﻧﺪﯾﺸﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺮاﺗﺮ از ﻧﮕﺎه ﺧﻮدﻣﺪاراﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎ و آﺛﺎر ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮﯾﺶ–ﮐﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﯾﮕﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آﻧﻬﺎﺳﺖ –ﻋﻠﯿﺖ و اﺻﻠﯿﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ خویش ﺑﭙﺮدازﻧﺪ . در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﮐﻪ از زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻋﻠﻤﯽ و ﭘﻮﯾﺎی اﻣﺮوز ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ، ﺣﺲ ﺗﻌﻬﺪ ، ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮی و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎی ﺟﺎﻣﻌﻪ را در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﺟﺎﻣﻊ و اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ . ﭼﻮن ﺷﺮﮐت ها ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻤﺪه ای ﺑﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ دارﻧﺪ ، ﺑﺎﯾﺪ اﺛﺮات ﻣﺜﺒﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﻮد را ﺣﺪاﮐﺜﺮ و اﺛﺮات ﻣﻨﻔﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ. از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎ و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﻬﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی ﺑﺰرگ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮاردی ﻫﻤﭽﻮن : ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺎﯾﮑﺮوﺳﺎﻓﺖ و ﺑﻨﯿﺎد ﮔﯿﺘﺲ در ﺑﺎزار آﻓﺮﯾﻘﺎ،ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﺷﺮﮐﺖ ﺷل در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑـــﺮ روی اﻧﺮژی ﻫﺎی ﺗﺠﺪﯾﺪ ﭘﺬﯾﺮ و دﻫﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ی دﯾﮕﺮ اﺷﺎره ﮐﺮد.
CSR مخفف (corporate social responsibility) و به معنای مسئولیت اجتماعی است که اگر بخواهیم در یک تعریف مختصر CSR را توضیح دهیم باید بگوییم: “فعالیت های اجتماعی برندها و انجام کارهای نوع دوستانه نیز از جمله این کارها می باشد. به بیان دیگر شرکت ها نسبت به جامعه و فضایی که در آن فعالیت می کنند باید احساس مسئولیت کرده و در این راستا تلاش هایی را انجام دهند.”
اگرچه تعاریف «مسئولیت اجتماعی شرکت» متنوع است؛ اما این موضوع که مسئولیت شرکت در کنار سودآوری، شامل تعهدات اجتماعی و زیست محیطی به ذینفعان مختلف می شود، به شکل گسترده ای پذیرفته شده است.
برای مثال شاید شرکتی محصولی تولید کند که از مواد سازگار با محیط زیست تولید و یا با سازمان‌های اجتماعی همکاری نزدیک داشته باشد. این بدان معناست که فعالیت¬های مسئولیت اجتماعی شرکت می تواند جامعه بزرگ ¬تری را تحت تأثیر قرار دهد. به طور کلی مسئولیت اجتماعی شرکت (CSR) به سه دسته مسئولیت های محیطی، خیرخواهانه و اخلاقی تقسیم می شوند.
مسئولیت های اجتماعی محیطی
یکی از جنبه های CSR ، مسئولیت های محیطی می باشد که در این نوع از مسئولیت های اجتماعی، شرکت بخش بزرگی از تمرکز خود را بر روی حفظ محیط زیست و منابع طبیعی می گذارد. به طور مثال سازمانی اعلام می کند که دیگر از کربن های جوهری استفاده نمی کند. در مثال دیگر یک کمپانی تولید تلفن همراه اعلام کرد که تمامی اجزای ساخت محصولات خود کاملا با مواد زیست تخریب پذیر درست شده که پس از مصرف، در طبیعت تجزیه می شود.
مسئولیت های اجتماعی خیرخواهانه
در این نوع از CSR شرکت مسئولیت خود را در نظر گرفتن خدمات اجتماعی و رفع معضلات اجتماعی دانسته و برای رفع این معضلات تحت عنوان کمپین های مختلفی تلاش می کند. به طور مثال یکی از کمپانی ها در ایران اقدام به حمایت از کودکان خیابانی کرده بود. همچنین یکی از شرکت های لوازم شوینده در ایران برای حمایت از معلولین تمام کارمندان خود را از میان معلولین کشور انتخاب نموده است. همچنین در نظر گرفتن بخشی از بودجه شرکت برای درمان بیماران خاص از جمله این فعالیت هاست.
مسئولیت های اجتماعی اخلاقی
در این سطح، جنبه اخلاقی مسئولیت اجتماعی از اهمیت بیشتری برخوردار است. این مسئولیت ها شامل پرداخت درآمد بیشتر به کارمندان از طریق پاداش های بالاتر، فراهم کردن فرصت برای بیکاران، اجتناب از کارکردن با شرکت های دارای سابقه و شهرت منفی و غیره می باشد. این نوع از مسئولیت اجتماعی شرکت (CSR) برای شرکت هایی است که وانمود می کنند تنها به سود بیشتر توجه نداشته و به فکر حل مشکلاتی هستند که کمتر به آن ها کمتر پرداخته شده است .
نمونه هایی از CSR توسط شرکت های مختلف
اواخر سال ۱۳۹۶ پس از زلزله سر پل ذهاب در کرمانشاه یکی از بانک ها تصمیم گرفت تا هزینه سررسیدهای نوروزی خود را به زلزله زدگان این منطقه اهدا نماید. در پی همین فاجعه دردناک یکی از شرکت های پست در ایران اعلام کرد که تمامی محموله های پستی کمک به مردم زلزله زده را به طور رایگان به مقصد سر پل ذهاب انتقال می دهد.
همچنین بانک های ایرانی به دلیل داشتن سیستم بانکداری اسلامی و حساب های قرض الحسنه، در بسیاری از مواقع تبلیغاتی با مضمون ساخت و احداث مکان های آموزشی و خدماتی در مناطق محروم کشور می زنند که این موضوع باعث می شود تا مشتریان احساس خوبی به بانک ها پیدا کنند.
در نمونه خارجی مسئولیت اجتماعی شرکت (CSR) می توانیم باشگاه بارسلونا را مثال بزنیم که در بازی پر مخاطب ال کلاسیکو، یونیسف تصمیم به درج شعاری بر روی آستین بازیکنان بارسلونا با عنوان ” مثل یک حرفه ای غذا بخور” کرد که در مبارزه با معضل چاقی مفرط کودکان صورت گرفت.
یک مثال دیگر
شرکت Sorwathe یکی از شرکت هایی است که به خاطر مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR)، یا وظایف و تعهدات خود در قبال جامعه شناخته شده است. این کسب و کار از طریق سیاست های دوستانه شغلی، زیست محیطی، و اجتماعی، از بازیافت گرفته تا تضمین امنیت محل کار و محافظت از محیط زیست، وفاداری کارکنان خود را به دست می آورد.
در نخستین سال های دهه ٢٠٠٠ میلادی در ایالات متحده مسئولیت اجتماعی شرکتی ها اغلب به عنوان ابتکار متخصصان بخش روابط عمومی نادیده گرفته می شد. منتقدان می گفتند که این تلاشی برای بازسازی شهرت مخدوش بعضی ها و متفاوت جلوه دادن یک شرکت نسبت به رقبایش بود. اما امروزه بسیاری از کسب و کارها از مسئولیت پذیری اجتماعی به عنوان یک اقدام کاری هوشمند استقبال می کنند.
در نخستین سال های دهه ٢٠٠٠ میلادی در ایالات متحده مسئولیت اجتماعی شرکتی ها اغلب به عنوان ابتکار متخصصان بخش روابط عمومی نادیده گرفته می شد. منتقدان می گفتند که این تلاشی برای بازسازی شهرت مخدوش بعضی ها و متفاوت جلوه دادن یک شرکت نسبت به رقبایش بود. اما امروزه بسیاری از کسب و کارها از مسئولیت پذیری اجتماعی به عنوان یک اقدام کاری هوشمند استقبال می کنند.
محافظت از آب و انرژی، تعمیر جاده ها، و مراقبت های بهداشتی برای کارگران، ضمن کاهش هزینه های کسب و کار و افزایش مشارکت کارکنان، به جوامع محلی نیز کمک می کند. کسب و کارهایی که از لحاظ اجتماعی مسئولیت پذیر هستند، کارکنان با انگیزه را جذب و حفظ می کنند. سوزان مک فیرسن از شرکت مشاوره ای Fenton Communications می گوید که در درازمدت این شرکت ها خلاق تر هم می شوند. شرکت های کوکاکولا، پراکتر اند گمبل، مایکروسافت، و برخی دیگر به خاطر مسئولیت پذیری اجتماعی خود شناخته شده اند.